|
اهداف استفاده از رژیم
- کاهش حجم مدفوع و عمل دفع و افزایش زمان تخلیه روده.
- پیشگیری از انسداد و گرفتگی دستگاه گوارش
موارد کاربرد
- دربرخی موارد به عنوان رژیم انتقالی از رژیم مایع به رژیم جامد
- دوران نقاهت پس از جراحی دستگاه گوارش (مانند روده یا مقعد) و وجود زخم یا التهاب در آن ناحیه
- جهت جلوگیری از انسداد کامل مجرای گوارشی در مواردی که بخشی از آن به علت زخم یا التهاب تنگ شده است. به طور مثال در بیماری های التهاب روده (IBD)، مانند بیماری کرون یا در التهاب روده به علت پرتو درمانی یا در تنگی دریچه پیلور.
- بیماری دیورتیکولوز (التهاب دیورتیکول ها در روده).
- در برخی موارد سکته قلبی و نارسایی احتقانی قلب.
کفایت تغذیه ای
این رژیم حاوی حداقل مقدار فیبر است، ولی در عین حال در کوتاه مدت، نیازهای بیمار را می تواند تامین کند. در دراز مدت، با کاهش مقدار مصرف میوه و سبزی، ممکن است به مکمل ویتامین C، فولات و سایر ویتامین ها نیاز باشد.
مشخصات رژیم غذایی
با استفاده از منابع غذایی کم فیبر مقدار خوراکی در رژیم غذایی را می توان در حد کمتر از ۱۰گرم در روز تنظیم کرد.
مواد غذایی مجاز و غیر مجاز در رژیم محدود از فیبر
| گروه های غذایی | مواد غذایی مجاز | مواد غذایی غیر مجاز |
| نان و غلات | انواع نان سفید، برنج، ماکارونی، سیب زمینی، غلات صبحانه مانند برشتوک | نان و غلات سبوس دار یا دارای دانه هایی مانند کنجد یا خشخاش، آرد غلات کامل |
| گوشت و جانشین های آن | گوشت گاو، گوساله، گوسفند، بره، مرغ، ماهی و جگر(آبپز یا کبابی)، پنیر، تخم مرغ | گوشت های سرخ کرده، سوسیس و کالباس، ماهی ساردین، حبوبات |
| سبزی ها | آب صاف شده سبزی ها، اکثر سبزیهای بدون پوست و تخم پخته*شده | سبزی های خام و حاوی تخم، ذرت، نخود |
| میوه ها | آبمیوه صاف شده، اکثر میوه های پخته*یا کمپوت شده بدون پوست و تخم یا هسته، موز رسیده*، گریپ فروت، نارنگی و پرتقال بدون پوسته داخلی، سیب بدون پوست | میوه های خام حاوی پوست و تخم یا هسته، کیوی، انگور، آب آلو |
| شیر و فرآورده های آن | شیر، ماست، دوغ | شیر یا ماست مخلوط شده با میوه یا مغزها |
| چربی ها | کره، مارگارین، روغن، مایونز، خامه | مغزها مثل پسته، بادام، گردو و فندق، زیتون |
| سایر موارد | چای، قهوه، قند، شکر، نوشابه، نمک، فلفل و خردل(برحسب تحمل)، سس گوجه فرنگی | مربا، نارگیل، خیارشور، ذرت بو داده، تخمه |
*این مواد غذایی حاوی فیبر کمی هستند اما ممکن است باعث افزایش باقیمانده در روده شوند، بنابراین، باید برحسب تحمل بیمار به رژیم غذایی افزوده شوند.
نمونه رژیم غذایی محدود از فیبر
این رژیم حاوی ۱۴۲۰ کیلوکالری انرژی، ۱۶۴ گرم کربوهیدرات، ۸۷گرم پروتئین و ۵۵گرم چربی و ۶ گرم فیبر است.
| صبحانه | میان وعده | نهار | میان وعده | شام |
| نان لواش۲ برش
تخم مرغ ۱عدد کره ۲ ق.م شیر ۱ لیوان چای۱ لیوان شکر ۱ ق.م |
کیک ساده ۱برش | چلومرغ:
برنج ۱۵-۱۰ ق.غ جوجه کباب ۹۰گرم ماست نصف لیوان |
میوه اعدد(از گروه میوه های مجاز) | خوراک گوشت:
گوشت گوساله کبابی ۶۰ گرم پوره سیب زمینی نصف لیوان قارچ پخته نصف لیوان نان لواش۲برش سالاد کاهو، خیار، گوجه (۱ کاسه سالادی) ماست نصف لیوان |
چند تذکر مهم
- برخی موادغذایی یا ترکیبات، حاوی فیبر محدودی هستند، ولی می توانند با افزایش مقدار دفع یا تشدید سوء جذب، مشکلات گوارشی را در بیمار تشدید کنند(مانند کافئین، بسیاری از ادویه ها، چربی و لاکتوز). بنابراین توصیه می شود رژیم های محدود از فیبر برحسب تحمل هر بیمار به طور جداگانه برنامه ریزی شود.
- توصیه می شود که موادغذایی در حجم کم و دفعات متعدد توسط بیمار مصرف شوند.
- در مواردی که محدودیت شدید فیبر اعمال می شود، گروه میوه ها و سبزی ها به طور کلی محدود می شوند و فقط مصرف آبمیوه ها و سبزی ها (بجز آب آلو) مجاز خواهد بود.
- فرق فیبر و باقیمانده (Residue)
- فیبر: بخش غیر قابل هضم مواد غذایی است که در روده یافت می شود.
- باقی مانده : همه موادی که در روده است (شامل مواد غذایی غیر قابل هضم، ترشحات روده، باکتری و …).
- رژیم کم فیبر و کم باقیمانده (Low Residue Diet ) تقریبا مشابه یکدیگرند.
- در رژیم کم فیبر، مقدار میوه ها، سبزی ها و دانه های کامل غلات محدود می شوند.
- رژیم کم باقی مانده مشابه رژیم محدود از فیبر است، با این تفاوت که مواد غذایی مانند شیر، لبنیات و چربی ها که دارای – باقیمانده زیاد (High Residue) هستند، نیز در آن محدود می شوند.
در کل رژیم کم باقیمانده به علت محدودیت های شدید غذایی توصیه نمی شود، بخصوص که رژیم محدود از فیبر می تواند باقیمانده را در روده به اندازه کافی کاهش دهد.
- رژیم غذایی محدود از فیبر در استفاده دراز مدت توصیه نمی شود زیرا ممکن است با یبوست، بیماری دیورتیکول، سرطان رحم و دیابت نوع۲، مرتبط باشد.
