بیماری آلزایمر رایج ترین شکل فراموشی است. این بیماری بتدریج پیشرفت کرده و منجر به فراموشی و تغییرات رفتاری و شخصی میشود. از دست دادن استقلال و اختلالات غذاخوردن و کاهش وزن از نشانه های این بیماری میباشد.
میزان شیوع AD در هر دو جنس مشابه است و در سراسر جهان از سن چهل سالگی میزان بروز افزایش می یابد. درصد افراد مبتلا به این بیماری با هرپنج سال افزایش سن دو برابر میشود؛ بطوریکه در ۶۰ سالگی حدود ۱ درصد و در ۸۵ سالگی حدود ۳۰ درصد افراد دچار این بیماری میشوند. آلزایمر یک بیماری ناهمگن ژنتیکی است که در تمام نژادها دیده میشود.
- ۵ % بیماری خانوادگی با تظاهر زود هنگام
- ۲۰- ۱۰% بیماری خانوادگی با تظاهر دیررس
- ۷۵% بیماری تک گیر
- ۱۰% موارد آلزایمر خانوادگی، توارث اتوزمی غالب بقیه چند عاملی
هیچ عاملی بعنوان یک فاکتور خطر برای AD تایید نشده است. ولی عوامل خطرزا مرتبط با آلزایمر عبارتند از نوع تولد، سن مادر هنگام تولد، سطح سواد، عمل رادیکالهای آزاد و سندروم داون
- ازدست رفتن پیشرونده حافظه در این بیماری به علت تخریب نورونها در بخش هایی از لوب لیمبیک است که روند های حافظه در آنها صورت میگیرد، علت این تخریب نورونی را رسوب پپتیدهای بتا آمیلوئیدی در مغز میدانند، البته اختلالات عروقی ناشی از افزایش فشار خون آترواسکلروز نیز میتوانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند .
پاتولوژی
- مقادیرافزایش یافته پپتیدهای بتاآمیلوئید در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر یافت میشود. پپتیدها در پلاکهای آمیلوئیدی تجمع می یابند که از ۱۰ تا ۱۰۰ میکرومتر قطر دارند و در مناطق گسترده ای از مغز شامل هیپوکامپ، عقده های قاعده ای، تالاموس و حتی مخچه یافت میشوند. نقش کلیدی پپتیدهای بتاآمیلوئید در بیماری زایی آلزایمر توسط مشاهدات زیر پیشنهاد میشود.
- کلیه موتاسیون های شناخته شده همراه با بیماری آلزایمر تولید پپتید بتاآمیلوئید را افزایش میدهند.
- بیماران مبتلا به تریزومی شماره ۲۱ سه کپی از ژن مسئول تولید پپتید بتاآمیلوئید رادارند و در میانسالی دچار مشخصات نورولوژیک بیماری آلزایمر میشوند.
- بیمارانی که دچار ناهنجاری ژن کنترل کننده آپو پروتئینE، یک پروتئین خونی که کلسترول را به بافتها انتقال میدهد، هستند.
- موش های دارای ژن های پیوندی که پروتئین پیش ساز آمیلوئید انسانی را به مقدار زیاد تولید میکنند دچار اختلالات یادگیری و حافظه همراه با تجمع پلاکهای آمیلوئیدی هستند.
- تولید آنتی بادی های ضد آمیلوئیدی در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر بنظر می رسد که بیماری را تخفیف می دهد.
- بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلولهای منطقه ای هیپوکامپ که مقدار زیادی استیل کولین تولید میکنند بوجود می آید. نرونهایی که آسیب دیده اند پلاکهایی جمع آوری می کنند و به تعداد زیاد می میرند. منطقه آسیب دیده مغز و استیل کولین در تشکیل خاطرات جدید وارد عمل می شوند.
- به همین دلیل یکی از نشانه های اصلی بیماری آلزایمر عدم توانایی در تحکیم یادگیری تازه مثل (آدرس تازه) میباشد، اما خاطرات دور معمولا“ کمتر آسیب می بینند.
علائم آلزایمر
- در ابتدا حوادث روز مره فراموش می شود(گم کردن اشیا و فراموش کردن شغل و منصب )
- صحبت کردن دچار اختلال می شود به این شکل که اسامی اجسام به خاطر آورده نمی شود(anomia)
- حرفهای گفته شده توسط دیگران دوباره تکرار می شود(echolalha)
- از دست دادن قدرت درک مطلب(agnosia)
- با گذشت زمان عملکردهای حرکتی از طریق تغییرات در رفلکسها و اختلالات تکلمی مختل می شود. زمانی که پیشرفت به مرحله انتهایی می رسد کنترل مثانه و شکم از بین می رود و همچنین اختلالات فعالیت مغز نیز وجود دارد و بیمار در این حالت به مرگ نزدیک میشود.
درمان
- عوامل متسع کننده عروق مغزی، محرکها، ال دوپا و مصرف داروی tacrine منجر به بهبودی کمی در قوه ادراک بیمار میشود.
- بیماری قلبی- عروقی دومین علت شایع اختلالات شناختی اکتسابی خون بوده و احتمالا“ به سقوط هوشیاری در بیماری آلزایمر کمک می کند. در واقع بسیاری از عوامل خطر زای شایع برای بیماریهای قلبی عروقی از قبیل پرفشاری خون، دیابت، هیپر لیپیدمی نیز معلوم شده که خطر بیماری آلزایمر را شدیدا“ افزایش میدهد.
- سیلیسیم موجود در آبجو توانائی کاهش برداشت آلومینیوم درمدت گوارش رادارد و بنابراین کاهش جمع آوری این فلز در بافت مغز را دارد. بنابراین مصرف آبجو بعنوان عامل محافظت کننده درممانعت ازبیماری آلزایمر نقش دارد.
- در مطالعه ای روی ۳۵۸ نفر فرد سالم نشان داد یک زندگی ساکت و بدون فعالیت های جسمی و فکری باعث کم کاری مغز شده و در افرادی که آمادگی ابتلا به آلزایمر را دارند بروز این بیماری را سرعت می بخشد .
- یافته های اپیدمیولوژیکی معتقدند که سبک زندگی موثر درکنترل بیماری آلزایمر است .
- سبک زندگی ناسالم باعث چاقی ، پرفشاری خون … میشود که این بیماری ها منجر به آلزایمر میشوند. دریافت کالری زیاد از چربی اشباع باعث پیشرفت آلزایمر از نوع آمیلوئیدی میشود، در حالیکه محدود کردن کالری از نوع کاهش کربوهیدرات مانع آلزایمر میشود. افراد با تاریخچه خانوادگی یا ویژگیهای سندروم X مثل چاقی و مقاومت انسولینی بیشتر درمعرض خطر هستند و باید از غذاها و نوشیدنی ها باشکر اضافی اجتناب کنند. مصرف غذاها با چربی طبیعی مخصوصا“ ماهی، مغزها، دانه ها، زیتون و روغن زیتون بیشتر شود و کاهش غذاهایی که تعادل قند خون رابهم میزنند.
- درچندین مطالعه روی افراد سالم سالخورده نشان دادند که ویتامین Eو C درغذا بصورت ترکیب با ویتامین های دیگر می تواند اثر سودمندی درکاهش توسعه آلزایمر داشته باشند.
- دریک مشاهده دربیماران با آلزایمر آشکار دریافت روزانه ۲۰۰۰ میلی گرم درروز ویتامین ٍc این نتیجه تائید شده است علت ارتباط بین دریافت ویتامین ها و آلزایمر روشن نشده است و مقدارصحیح تجویز آنها مشخص نیست اما رژیم غنی از این ویتامین ها میتواند میزان ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد .
- درمطالعه ای روی ۱۹۱ بیمار مبتلا به آلزایمر دیده شده که افزایش سطح همو سیستئین و LDL که مرتبط با افزایش سن است ارتباط معکوسی با سطح B12 و فولات پلاسما دارد این یافته موید این فرضیه است که سطح زیاد LDL ممکن است نقش در ابتلا به بیماری آلزایمر داشته باشد.
- علامت تغذیه ای کلی دربیماری آلزایمر کاهش وزن است که ممکن است به علت افزایش متابولیسم پایه به دلیل راه رفتن مداوم یا فراموش کردن غذاخوردن باشد.
- توانائی تشخیص احساس گرسنگی، سیری و تشنگی در این افراد از بین می رود.
- آشفتگی و استرس نیز از علائم این بیماران است لذا برای کاهش آن باید غذا در ظروف کوچک، محیط آرام و در ظروفی که رنگشان متفاوت با غذا است سرو شود.
- استفاده ازغذاهای انگشتی در صورتیکه بیمار با جویدن مشکلی نداشته باشد سودمند خواهد بود و همچنین استفاده از غذاهایی که قوام آنها نه خیلی سفت ونه نرم باشد برای جلوگیری ازبرگشت به نای و اختلال تنفسی مفید است.
توصیه های مفید:
- ماهی قزل آلا و ساردین ← به علت دارا بودن اسید چرب امگا ۳
- زردچوبه ← به علت دارا بودن رنگ دانه کور کومین ← ممانعت درپیشگیری ازتشکیل توده پروتئینی
- گردو ← حاوی اسید چرب امگا ۳
- بادام ← حاوی ویتامین E و آنتی اکسیدان
- روغن زیتون ← حاوی اسیدهای چرب غیراشباع ← حفاظت ازساختار غشای سلولهای مغز
- اسید فولیک ← ممانعت ازتبدیل متیونین به هموسیستئین
- آب میوه و سبزیجات ← حا وی پلی فنول ها وآنتی اکسیدان
- و فعالیت بدنی ملایم روزانه میتواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد.
