گروهی شایع از اختلالات ریوی هستند که باعث تنگی نفس با مشخصۀ الگوی انسداد محدودیت جریان هوای بازدمی در اسپیرومتری می شود. همه ی بیماری های انسدادی ریه باعث محدودیت جریان هوای بازدمی می شود گرچه اساس جریان هوا در بین بیماران متفاوت است.
تغییراتی که با بسته شدن راه های هوایی در حجم های ریوی ایجاد می شود:
.iافزایش حجم باقی مانده
.iiافزایش ظرفیت باقی مانده ی عملکردی
.iiiطبیعی باقی ماندن یا افزایش ظرفیت کل ریه
.ivکاهش ظرفیت حیاتی
نتایج عمده ی تغیرات حجم ریه در بیماران انسدادی:
- افزایش کار تنفس
- کاهش فشار برای اعمال تغییرات در حجم ریه
- کشیده شدن راه های هوایی باریک و روی هم خوابیدن توسط پارتنشیم ریه احاطه کننده مجاری
تعریف آسم:
یک بیماری شایع ریوی است که مشخصۀ آن التهاب راه های هوایی، واکنش دهی بیش از حد راه های هوایی و انسداد قابل برگشت در برابر جریان هوا می باشد.
- نشانه ی شاخص آسم افزایش پاسخ دهی راه های هوایی است.
- التهاب مزمن زمینه ای راه های هوایی ساز و کار عمده ی بیماری زایی در آسم تلقی میگردد.
انواع آسم برونشی
- آلرژیک( خارجی ) : %۴ مبتلایان به آسم
- غیرآلرژیک( داخلی یا عفونی)
اپیدمیولوژی
- آسم در ۲/۳ افراد ارثی است.
- بروز آسم در کودکان بیشتر است.
- در زنان بزرگسال شایع تر از مردان است.
- در دوران کودکی شیوع آسم در پسران ۲ برابر دختران است
- بیماری در کشورهای توسعه یافته صنعتی بیشتر است.
- این بیماری هفتمین رتبه را در میان بیماری های مزمن دارد. درحال حاضر حدود ۳۰۰ میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند.
- آسم در مناطق فقیرنشین شهری شایع است.
- شیوع آسم در چند دهه اخیر به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.
- چاقی با بروز بالای آسم ارتباط مستقیم دارد.
- آسم در مناطق فقیرنشین شهری شایع است.
- افزایش تماس با سایر کودکان مثلا در مهد کودک و استفادۀ کمتر از آنتی بیوتیک ممکن است خطر آسم را کاهش دهد.
پاتولوژی:
- پاتولوژی آسم در انواع مختلف آسم از جمله آسم آتوپیک، غیر آتوپیک،شغلی، حساس به آسپرین و آسم کودکان به مقدار قابل توجهی مشابه است.
- ارتشاح سلولی در مجاری هوایی گسیختگی اپی تلیال، ادم مخاطی و گیرکردن موکوس.
- یافته ی مشخص این بیماران، ضخیم شدن غشای پایه به علت رسوب کلاژن در فضای زیر اپی تلیوم است .
تظاهرات بالینی
علایم کلاسیک سه گانه:
- خس خس کردن (ناشی از نارسایی قلبی)
- تنگی نفس دوره ای مزمن
- سرفه مزمن
علایم همراه:
- سفتی قفسه ی سینه
- تولید خلط
- مشکل در تکلم
- کاهش توانایی استفاده از عضلات فرعی تنفس
- نبض متناقض
- تعریق
- تغییر وضعیت روانی از تحریک پذیری گرفته تا خواب آلودگی
اغلب این علائم شب هنگام یا در ساعات اولیه صبح تشدید می یابند
ارزیابی
- تشخیص آسم مستلزم اثبات بیش فعالی و برگشت پذیری انسداد راه های هوایی در مقابل جریان هوا می باشد.
- در صورت وجود محدودیت جریان هوایی می توان آن را توسط اسپیرومتری تشخیص داد.
- آسم دوره تحریک با محرک های با خاصیت تنگ کنندگی برونش ها ( هیستامین، متاکولین و هوای سرد)
- نگرانی از بابت عفونت ریوی عکس سینه
درمان
گشادکننده های برونشی:
- تئوفیلین
- متاپروترنول
- آلبوترول
آنتی بیوتیک ها: پنی سیلین
اپی نفرین
کورتیکواستروئیدها استنشاقی:
- مدرول
- متیل پردنیزون
*درمان آسم نیازمند آموزش بیمار و همکاری وی می باشد.
**آگونیست های کوتاه اثر بتا برای برطرف کردن سریع علایمی مثل خس خس مورد استفاده قرار می گیرد.
***منع استفاده از آگونیست های طولانی اثر به عنوان درمان تک دارویی جهت کنترل آسم: افزایش مرگ و میر
لکوترین : درمان کمکی و نگهدارنده
تداخل دارو با غذا
- مصرف داروهای ضد آسم ( تئوفیلین , سودوافدرین … ) همراه با گوشت قرمز کباب شده باعث کاهش اثر این داروها می گردد ( افزایش متابولیسم دارو توسط غذا).
- در صورت اختلال مزاج، تئوفیلین را به همراه غذا مصرف کنید.
نسخه های درمانی:
- اکثر پزشکان برای درمان آسم از داروها و نه از ویتامین ها و مواد معدنی استفاده می کنند.
- کسانی که تغذیه درمانی را توصیه می کنند، معمولاً آن را به همراه دارو و پرهیز از مواد آغازگر حملۀ آسم، به کارمی برند.
اهداف تغذیه درمانی:
- جلوگیری از اتساع معده
- پیشگیری از التهاب و عفونت ریه
- رقیق کردن ترشحات
- تشخیص و کنترول آلرژن های غذایی
- بهبود وضعیت تغدیه ای
تغذیه درمانی:
- مصرف وعده های غذایی کوچک و حاوی مقادیر بالای مواد مغذی؛ که باعث:
- جلوگیری از اتساع معده ۲٫ کاهش خطر عفونت
- تاکید بر مواد مغذی تامین کننده ی ایمنی بدن
- کورستین ۲٫ مواد غذایی حاوی سلنیوم ۳٫ویتامین E
- در مورد آسم آلرژیک، غذاهای آلرژی زا را حذف نمایید:
- شیر ۲٫ تخم مرغ ۳٫ غذاهای دریایی و ماهی ۴٫ افزودنی های غذایی مثل سولفیت ها
- مصرف بیشتر مایعات
- مصرف ۳-۲ لیوان کافئین در روز
- اسیدهای چرب اشباع شده ممکن است التهاب راه های هوایی را تشدید کنند و اسیدهای چرب اشباع نشده با یک پیوند دوگانه نیز ممکن است اثرات معکوسی داشته باشند.
- افزایش مصرف امگا ۳ و امگا ۶ نقش در کاهش تولید لکوترین های منقبض کننده ی برونش ها
- رژیم سرشار از سبزیجات و میوه جات
ویتامین C
- نقش مهمی را در کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن ریه و آسم بازی می کند.
- مواد شیمیایی مضری را که در نتیجه التهاب همراه با آسم، توسط بدن تولید می شوند را خنثی می کند.
- ویتامینC به عنوان یک آنتی هیستامین طبیعی نیز عمل می کند یعنی حساسیت ریه را نسبت به هیستامین کاهش می دهد.
- ویتامین C تولید پروستاگلاندین ها و لکوترین ها را در بدن مختل می کند.
ویتامین های B
- برخی از ویتامین های گروه B مخصوصاً B5 و نیاسین نیز به بیماران آسمی کمک می کنند.
- مکمل های نیاسین، میزان بروز ویزینگ را کاهش می دهد، شاید به این دلیل که از آزاد شدن هیستامین جلوگیری می کند.
- ویتامین B12 بیماری آسم را در کسانی که به مواد غذایی حاوی سولفیت ها حساسیت دارند، کاهش میدهد.
منیزیم
- منیزیم به کاهش التهاب کمک می کند.این ماده همچنین به بدن کمک می کند تا مواد شیمیایی خاصی که موجب تحریک ریه میشوند را حذف کند.
- علاوه بر مواد مغذی مذکور، کلسیم ،روی، مس و ویتامین D نیز ممکن است در کاهش علائم آسم نقش کمکی ایفا کند.
سدیم
- افرادی که برای درمان آسم از داروهای استروئیدی خوراکی استفاده می کنند باید مراقب مصرف سدیم خود باشند زیرا ممکن است دچار مشکلات ناشی از احتباس مایع شوند.
- غذاهایی را که در هر وعده بیش از mg 400 سدیم دارند به عنوان غذاهای پرسدیم می نامند. سوپ، ماکارونی، پنیر بسته بندی شده، پنیر محلی و غذاهای حاضری همگی از غذاهای پرسدیم هستند.
مواد غذایی مفید
- غلات
- حبوبات
- جوانه گندم
- سبوس
- شیر
- ماهی(ماهی تن، ماهی خال مخالی، ماهی سالمون)
- گوشت قرمز
- جگر
- قلوه
- فلفل دلمه ای
- سیر
- جعفری
- پیاز
- گوجه فرنگی
- سبزیجات برگ سبز تیره
- مرکبات
- انبه
- میوهای تو سرخ
- توت فرنگی
- تمشک
- سیب زمینی شیرین
- تخم خام آفتاب گردان
- دانه های برزیلی
- روغن ماهی
