به پوکی استخوان ” بیماری خاموش” نیز اطلاق می شود ، زیرا معمولا بدون علامت به پیشرفت خود ادامه می دهد تا موقعی که یک استخوان دراز، مثل استخوان ران بشکند ، یا اینکه یک یا چند مهره ستون فقرات بر اثر شکستگی دچار فشردگی شوند. بسیاری فکر می کنند که پوکی استخوان یک فرآیند طبیعی و غیرقابل اجتناب مربوط به پیری می باشد. اما امروزه ، متخصصین معتقدند که پوکی استخوان تا اندازه زیادی قابل پیشگیری است.
شیوع پوکی استخوان وعواقب آن
شیوع این بیماری از کشوری به کشور دیگر یا حتی در مناطق مختلف داخل یک کشور متفاوت است . عارضه مهم پوکی استخوان، شکستگی های استخوانی است. مهمترین شکستگی ناشی از پوکی استخوان، شکستگی استخوان ران است که در قسمت بالای این استخوان و نزدیک مفصل ران اتفاقمی افتد.
شیوع پوکی استخوان در ایران
در مورد شیوع پوکی استخوان در کشورهای در حال توسعه ، اطلاعات محدود است و یا آمار دقیقی وجود ندارد. در ایران ، مطالعات محدودی که تا کنون انجام شده ، نشان می دهد که مقدار متوسط تراکم استخوان افراد سالم در ایران ، از ژاپنی ها بیشتر و از آمریکایی ها کمتر است. هم چنین در یک مطالعه که در چند استان کشور انجام شده، نشان داده است که ۴۷ درصد زنان و ۴۴ درصد مردان مسن تر از ۵۰ سال دچار کمبود تراکم استخوان هستند. بطور کلی در دنیا ، بعد از سن ۵۰ سالگی از هر ۳ زن یک نفر و از هر ۵ مرد یک نفر دچار پوکی استخوان هستند.
چون در کشورهای پیشرفته روش های پیشگیری از پوکی استخوان را از سنین جوانی شروع می کنند، انتظار می رود در آینده، پوکی استخوان در کشورهای پیشرفته کمتر و در کشورهای درحال توسعه زیادتر شود.
علل پوکی استخوان
یکی از عوامل مهم ایجاد پوکی استخوان ، ناکافی بودن ساخته شدن استخوان در دوران کودکی و نوجوانی است. این مسئله باعث می شود که مقدار حداکثر توده استخوانی به کمتر از مقدار مورد نیاز آن فرد برسد. کمبود این مقدار حداکثر توده استخوانی، مهمترین عامل برای افزایش خطر ابتلا به پوکیاستخوان در سنین بالاتر می باشد.
اگر این مقدار به اندازه کافی باشد، حتی با از دست رفتن استخوان در سنین بالاتر در اثر پیری، یائسگی و سایر عوامل، مقدار استخوان باقی مانده به اندازه کافی خواهد بود و احتمال دچار شدن به پوکی استخوان کم می باشد. علل دیگر ایجاد پوکی استخوان، شامل مواردی است که در آن تخریب استخوان بیشتر از حد طبیعی است ، یا اینکه مقدار ساخته شدن استخوان کافی نیست و یا هر دو عامل فوق وجود دارند.
کیفیت نامناسب استخوان که خود در نتیجه نوع ساختمان استخوان و سایر عوامل است، در کم شدن استحکام استخوان و افزایش خطر شکستگی نقش دارد.
پوکی استخوان در نتیجه از دست رفتن استخوان در بسیاری از بیماری, تغذیه نامناسب, مصرف داروی خاص و بعضی درمانهای طبی می تواند ایجاد شود.
سایر علل پوکی استخوان عبارتند از: مصرف زیاد از حد مشروبات الکلی، بیماری بی اشتهایی روانی، پرکاری غده تیرویید بیماری کلیه وبرخی مشکلات گوارشی…
عوامل خطر برای ایجاد پوکی استخوان
عواملی را که در ایجاد پوکی استخوان در یک فرد دخیل می باشند، عوامل خطر می نامند. بسیاری از بیمارانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند، چند عامل خطر برای ایجاد بیماری دارند، اما در بعضی بیماران ، هیچ عامل خطر شناخته شده ای وجود ندارد.
عوامل خطر ایجاد پوکی استخوانرا به دو دسته تقسیم می کنند :
- عوامل خطر ایجاد پوکی استخوان که قابل تغییر نیستند
- عوامل خطر ایجاد پوکی استخوان که قابل تغییر می باشند
- جنسیت : احتمال بروز پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است.
- سن : هرچه سن بالاتر رود ، خطر بروز پوکی استخوان بیشتر می شود.
- اندازه جثه: در زنانی که لاغر اندام بوده و جثه کوچکی دارند و زنان قد بلند خطر بروز پوکی استخوان زیاد است.
- نژاد: در زنان سفید پوست نژاد قفقازی و آسیائی شرق آسیا خطر ابتلا به پوکی استخوان زیاد است . این خطر در زنان سیاه پوست و اسپانیائی تبار ها کمتر است.
- سابقه فامیلی : استعداد ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی استخوان تا اندازه ای به توارث ارتباط دارد.
- کمبود هورمون های جنسی: شایعترین تظاهر کمبود استروژن در دوران یائسگی ، قطع قاعدگی است
- بیماری :در بعضی بیماری های ژنتیکی ، غددی، گوارشی ، خونی وروماتیسمی خطر ایجاد پوکی استخوان زیاد است.
- تغذیه : اگر رژیم غذائی از دوران کودکی تا پیری حاوی مقدار ناکافی کلسیم و ویتامین د باشد، خطر پوکی استخوان و شکستگی های استخوان ناشی از آن زیاد می شود.
- داروها: مصرف طولانی بعضی داروها ، شامل گلوکوکورتیکوئیدها و برخی داروهای ضدتشنج ، باعث از دست رفتن استخوان و افزایش خطر پوکی استخوان می شوند.
- زندگی بی تحرک و بستری بودن طولانی: کسانی که اصولا تحرک کمی دارند استخوان زیادی از دست می دهند.
- سیگارکشیدن: اکثر مطالعات نشان داده اند که سیگار کشیدن یک عامل خطر برای ایجاد پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن میباشد.
عوامل خطر برای شکستگی استخوان
اگرچه کمبود توده استخوان عامل مهمی در تعیین ریسک شکستگی ناشی از پوکی استخوان می باشد، ولی این عامل فقط یکی از عوامل خطربرای شکستگی استخوان می باشد.
عوامل خطرشکستگی استخوان را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
عوامل وابسته به استخوان: بطور مثال در مورد استخوان ران ، عواملی مانند بلندی قد، وضعیت ساختمانی قسمت گردن استخوان و طول استخوان ران در احتمال شکسته شدن استخوان بعد از افتادن به زمین نقش دارند.
عوامل غیر وابسته به استخوان:
سن بالاتر از ۶۵ سال- سابقه شکستگی استخوان بعد از ۴۵ سالگی- سابقه شکستگی استخوان در مادر شخص – استعمال دخانیات- وزن کمتر از ۵۰ کیلوگرم- شروع یائسگی قبل از سن ۴۵ سال- مصرف کم کلسیم در طول زندگی- مصرف زیاد مشروبات الکلی- کمی دید چشم حتی با استفاده ازعینک- افتادن به زمین- عدم انجام ورزش های تحمل کننده وزن بدن مثل راه رفتن
مصرف داروها:
مصرف زیاد قرص تیروئید- گلوکوکورتیکوئید- داروهای ضد صرع- داروهای کاهش دهنده هورمون های جنسی
بیماری ها : پرکاری تیروئید- بیماری های مزمن ریه- آندومتریوز- سرطان ها- بیماری های مزمن کبد و هیپرپاراتیروئید- کمیود ویتامین د- بیماری کوشینگ
درمان پوکی استخوان
هدف اصلی در درمان کسانی که مبتلا به پوکی استخوان هستند، پیشگیری از شکستگی های استخوان است. برنامه درمانی جامع بجز دارو شامل تغذیه مناسب، ورزش وجلوگیری از افتادن به زمین میباشد. برای درمان پوکی استخوان از یک یا چند داروی ضد پوکی استخوان استفاده می شود. داروهای ضد پوکی استخوان سرعت از دست رفتن استخوان را کاهش می دهند و یا باعث ساخته شدن استخوان می گردند و بدین ترتیب با افزایش تراکم استخوان ، خطر شکستگی استخوان را کاهش می دهند.
در مورد پوکی استخوان ثانویه به علل دیگر، بهترین راه درمان ، تشخیص و برطرف کردن آن علت میباشد. بطور مثال اگر داروئی مصرف می شود که بر تراکم استخوان اثر دارد، پزشک معالج ممکن است مقدار دارو را کم کرده و یا آن راقطع کرده و داروی دیگری تجویز کند.
پیشگیری کننده های پوکی استخوان
تغذیه: مهمترین ماده برای پیشگیری از پوکیاستخوان ، کلسیم است .
روش زندگی: علاوه بررژیم غذائی مناسب زندگی سالم وفعالیت کافی برای استخوان ها اهمیت دارد
ورزش: فعالیت بدنی برای ساخته شدن و حفظ استخوان از کودکی تا سنین پیری لازم است
پیشگیری از افتادن به زمین
سلام، کسایی که پوکی استخوان دارن می تونن فعالیت بدنی داشته باشن؟
قطعا میتوانند، یکی از موارد اساسی برای پیشگیری از بروز و پیشرفت بیماری پوکی استخوان داشتن فعالیت بدنی منظم و مناسب است
من لبنیات کم میخورم ولی استخونام درد نمیکنه یعنی پوکی استخوان ندارم؟
پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و معمولا تا زمانی که شکستگی رخ ندهد و یا ازمایات تراکم استخوانی انجام نگیرد مشخص نمیشود، ولی نمیتوان گفت نبود درد یعنی نبود پوکی استخوان
Pingback: 20 اکتبر روز جهانی پوکی استخوان – وب همراه
Pingback: 20 اکتبر روز جهانی پوکی استخوان – بالاشو مگ