نقرس
یک اختلال متابولیک است که به دلیل تشکیل بلورهای اورات مونوسدیم به دنبال فوق اشباع شدن مایعات خارج سلولی ایجاد می شود. و شامل حملات ناگهانی و عود کنندۀ مفاصل ملتهب ودرناک می باشد.
اسید اوریک چیست ؟
- پورین ها ، جزئی از بافت های طبیعی بدن انسان هستند که در بسیاری از غذاها وجود دارند.
- اسیداوریک در نتیجه تجزیه شدن پورین ها بوجود می آیند. ۱/۳از رژیم غذایی و ۲/۳از منابع داخلی بدن.
- بطور طبیعی ، اسید اوریک در خون حل شده و به کمک کلیه ها و از طریق ادرار از بدن دفع می شود.
- تولید بیش از اندازه یا عدم توانایی کلیه ها در تصفیه : تجمع غیرطبیعی در مایعات بدن: رسوب بلورهای اسیداوریک: تحریک سلولهای ایمنی و ترشح پروستاگلندین و لکوترین: التهاب در مفصل
تظاهرات بالینی
- درد و تورم مفاصل
ویژه نخستین مفصل انگشت شست پا،مچ پار،زانو،مفاصل کوچک دست، مچ دست،آرنج و در موارد شدید لاله گوش
- محدودیت حرکتی مفصل
- تغییرات پوستی(قرمزی یا براق شدن پوست)
- تب(۳۹ درجه)
- حملات شبانه
- سنگ کلیه و اختلال در عملکرد کلیه
پاتوژنز
- چاقی
- الکل
- سطوح بالای اسید اوریک (ژنتیکی)
- مصرف بعضی داروها
- دریافت بالای پورین ها
- گرسنگی های طولانی
- مسمومیت با سرب
- جراحی
- بیماری مزمن کلیوی
- دیابت
- اختلالات خونسازی(کم خونی داسی شکل،تالاسمی)
شیوع
شیوع نقرس مستقیما با شدت هیپراوریسمی ارتباط دارد.
بیماری مختص مردان است و به میزان کمتر زنان یائسه را مبتلا میکند.
از هر ۱۰۰۰ مرد ۷ نفر و از هر ۱۰۰۰ زن ۱ نفر مبتلا میشود.
شیوع نقرس تابع سن است.
۰٫۲۴ درصد در افراد کمتر از ۴۴سال
۳٫۴ درصد در گروه سنی ۴۵ تا ۶۴ سال
۵ درصد در افراد بالای ۶۵ سال
نقرس مزمن توفوسی
در بیمارانی که طی سال ها حملات مکرر نقرسی داشته باشند، نقرس مزمن توفوسی می تواند ایجاد شود.
کریستال های اسید اوریک در مفاصل ، استخوان ها و غضروف مفصلی رسوب می کند. تجمع این کریستال ها در این بافت ها ایجاد توده های کوچکی می کند که توفوس (tophus) نامیده می شوند.
موجب خوردگی در استخوان شده و تغییر شکل مفاصل ایجاد می کنند. توفوس ها دردناک نیستند ولی گاهی التهاب در محل وجود آن ها ایجاد می شود.
در بیمارانی که نتوانند از داروهای پائین آورنده اسید اوریک استفاده کنند و در بیمارانی که بعد از پیوند عضو، سیکلوسپورین استفاده می کنند و در زنان یائسه به ویژه اگر از داروهای مدراستفاده کنند، امکان ایجاد نقرس مزمن توفوسی موجود است.
عوارض کلیوی نقرس
خطر ایجاد سنگ کلیه در بیماران مبتلا به نقرس زیاد است. کریستال های اسید اوریک در مجاری ادرار جمع شده و تشکیل سنگ می دهند. اگر سنگ به اندازه کافی بزرگ باشد ، می تواند یکی ازحالب ها (ureter) – لوله ای که کلیه را به مثانه متصل می کند- را مسدود کند.
گاهی کریستال های اسید اوریک در خود بافت کلیه جمع شده و منجر به کاهش عملکرد کلیه می شوند.داروهائی که موجب زیاد شدن دفع اسید اوریک از ادرار می شوند ، ممکن است خطر سنگ کلیه را کم کنند.
تشخیص
.۱آزمایش و معاینه ی مفصل
.۲آزمایش مایع مفصلی
.۳آزمایش اسیداوریک ادرار
.۴رادیوگرافی مفصل
.۵درصورت لزوم بیوپسی
درمان دارویی
کلشی سین : همراه با مایعات کافی و پایش دریافت ویتامینC
آلوپورینول : بلوکه کننده گزانتین اکسیداز – مصرف بعد از غذا و با مایعات کافی
NSAIDS(خونریزی معدی-روده ای)
کورتیکواستروئیدها
کدئین یا دیگر ضد دردهای مخدر
درمان های غیردارویی
Ice pack
استراحت
تخلیه مفصل (کشیدن آب مفصل)
جراحی
اگرچه به طور سنتی نقرس را با رژیم غذایی کم پورین درمان می کردند اما امروزه داروها به طور گسترده ای جایگزین نیاز به محدودیت های شدید غذایی پورین ها شده اند.
تغذیه درمانی
- کاهش وزن در صورت اضافه وزن برای کاهش وزن نباید سرعت به خرج داد، زیرا این کار می تواند سطح اسید اوریک را بالا ببرد و نقرس را بد ترکند.
- محدود کردن مصرف نوشابه های الکلی نوشابه های الکلی به ویژه آب جو، ممکن است سطح اسید اوریک را بالا ببرد و آغاز گر یک حمله حاد نقرس باشد.
- در رژیم ، کربوهیدرات را افزایش داده و چربی را کم کنید.
- مصرف زیاد مایعات غیرالکلی از جمله آب و به ویژه اگر سنگ کلیه وجود داشته باشد، مفید است. (۳ لیتر)
- از روزه داری خودداری کنید.
- کاهش اسیدیته غذا : اسیدیته بیشتر باعث درد بیشتر در بیمار می شود.
- اصلاح هیپرلیپیدمی
- مصرف میوه و سبزی
- اجتناب از خوردن مقادیر زیاد غذاهائی که حاوی پورین هستند
- مصرف لبنیات کم چرب و اسیداسکوربیک
پروتئین :
میزان پروتئین رژیم بهتر است درحد نیاز پایه (جهت حفظ و ترمیم بافت) یعنی حدود ۰٫۸ گرم برای هر کیلو گرم محدود گردد.
چربی :
به نظر می رسد که موارد حمله های شدید با افزایش متابولیسم چربیها همراه است زیرا چربی مانع دفع طبیعی اورات می شود پس میزان چربی را تا حدود ۶۰ گرم محدود می کنند.
کربوهیدرات :
پس از تعیین مقدار پروتئین و چربی مابقی انرژی رژیم از کربوهیدرات ها تامین می گردد.
پورین ها
با وجود اینکه داروها اثر مفیدی در کاهش میزان اسید اوریک خون دارند ولی اغلب برای زمانی که حمله های حاد نقرس وجود دارد رژیمی که عملا فاقد پورین است تجویز می شود.
در صورت محدودیت پورین همچنان که در نقرس شدید مطرح است، بایستی محدودیت با در نظر گرفتن ملاحظات بیمار ۱۵۰-۱۰۰ میلی گرم در روز باشد.
|
مواد غذایی با پورین ناچیز گروه یک |
موادغذایی با پورین متوسط
۹-۱۰۰mg/100g گروه دو |
موادغذایی با پورین بالا ۱۰۰-۱۰ |
| نان و غلات
ماکارونی پنیر کره مارگارین شیر خامه تخم مرغ سبزیها بجز سبزیجات گروه ۲ قهوه,چای و شکلات شکر و شیرینی ها *مصرف این گروه هر روز آزاد |
گوشتها
ماهیها بغیرازمواردگروه ۳ غذاهای دریایی ماکیان عدس و لوبیاها قارچ ها مارچوبه و اسفناج نخودخشک * غذاهای این گروه به میزان ۲-۳ اونس گوشت, ماهی یا یک واحد سبزی های این گروه در مرحله مزمن مجاز است.
|
ماهیچه و عصاره گوشت، مغز، قلب، کلیه و جگر ماهی هایی مثل کولی، خال مخالی و ساردین مخمر ابجو *مواد غذایی این گروه باید در مرحله حاد و مزمن حذف شوند. |
مرحله حاد :
- رژیم سهل الهضم
- غنی از کربوهیدرات
- محدود از پروتئین
- کم چرب
- فاقد پورین
- مایعات فراوان
مرحله مزمن:
- داروهای دفع کننده اورات
- رژیم عادی با پروتئین متعادل
- کربوهیدرات زیاد
- چربی نسبتا محدود
مواد غذایی و نقرس:
غلات :
- منبع روی بوده و می تواند باعث کاهش دوره ی حملات نقرس شود.
- غلات صبحانه و نان های غنی شده با اسید فولیک به کاهش تولید اسید اوریک کمک می کند.
تخم مرغ:
- حاوی مقدار کمی پورین است، یعنی اسید اوریک خون را خیلی افزایش نمی دهد ولی به طور گیج کننده ای باعث افزایش دردهای ناشی از نقرس می شود.
- زرده ی تخم مرغ اسیدی تر از سفیده ی آن است پس مصرف زرده ی تخم مرغ را محدود کنید.
روغن ماهی :
- با داشتن اسید چرب امگا ۳ می تواند در کاهش التهاب ناشی از نقرس کمک کننده باشد.
گیلاس :
- بر طرف کردن درد در حملات نقرسی
- پایین آوردن سطح خونی اسید اوریک
- منبع خوب از آنتوسیاتین های فلاوونوئیدها: کمک کننده به مفاصل
میوه خشک:
- باید کم مصرف شود زیرا فروکتوز باعث افزایش محصولات اسید اوریک می شود.
