سرطان پستان، تکثیر نئوپلاستیک از سلول های اپیتلیال مجاری کوچک پستان است. سرطان پستان متداول ترین سرطان میان زنان جهان و علت مرگ ناشی از سرطان میان زنان در کشورهای با درآمد متوسط و بالا است.
در سالهای اخیر نرخ بروز سرطان پستان به طور قابل ملاحظه ای افزایش پیدا کرده است. به طوری که هر ساله تعداد موارد تازه تشخیص داده شده این سرطان در اروپا ۹۴٫۳ و در آمریکا ۱۲۵٫۳ به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر زن است. سرطان پستان در زنان کشورهای آسیایی بسیار کمتر از کشورهای غربی است به طوری که در چین ۱۸٫۷ و در ژاپن ۲۷٫۹ به ازاء هر ۱۰۰۰۰۰ نفر می باشد سرطان پستان در ایران بیشترین میزان بروز را در میان سرطان ها دارد و نرخ بروز استاندارد شده سالیانه آن حدود ۲۳٫۵۶ به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر زن در سال ۱۳۸۴ می باشد.
ریسک فاکتورهای ایجاد کننده سرطان پستان عبارت اند از سن، سابقه فامیلی و باروری، چاقی بعد از یائسگی، و مواجهه با دوزهای بالای پرتوهای یونیزه که اغلب اصلاح کردن آنها دشوار است.
میان ریسک فاکتورهای ایجاد کننده ی سرطان پستان، رژیم غذایی به عنوان فاکتور قابل تغییر بسیار اهمیت دارد. بنابر این بررسی الگوهای غذایی به عنوان روشی که قادر است ابعاد بیشتری از ارتباط رژیم غذایی با سرطان پستان را نشان دهد مناسب است. برخلاف پژوهش های زیادی که به بررسی ارتباط غذاها، درشت مغذی ها و ریز مغذی ها با خطر سرطان پستان پرداخته اند به جز ارتباط قطعی مستقیم الکل با خطر سرطان پستان سایر ارتباط ها بحث بر انگیز باقی مانده اند.
مطالعات ارتباط احتمالی میان رژیم مدیترانه ای و سرطان پستان را ضد و نقیض گزارش کردند. تفاوت در روش های استفاده شده برای تعیین رژیم مدیترانه ای می تواند اختلاف در نتایج منتشر شده را توضیح بدهد. تنها یک کوهورت آینده نگر و دو مطالعه ی مورد شاهدی دریافتند که ارتباط میان سرطان پستان و الگوهای غذایی مدیترانه ای وجود دارد. کوهورت فرانسوی ارتباط معکوس الگوی مدیترانه ای را با خطر سرطان پستان در زنان بعد از یائسگی مخصوصا در افراد با تومورهای(استروژن مثبت و استروژن منفی) ER+PR- یافتند. مطالعه ی مورد شاهدی انجام شده در آمریکا، ارتباط مثبت رژیم مدیترانه ای میان زنان لاتین و غیرلاتین و کاهش خطر سرطان پستان مشاهده کردند اما مطالعه ی مورد شاهدی دیگر در فرانسه هیچ ارتباطی نیافتند.
در مطالعه ای که توسط A Castello و همکاران در اسپانیا انجام شد پذیرش برای الگوی رژیمی غربی مرتبط با خطر بالاتر سرطان پستان بود مخصوصا در زنان قبل از یائسگی، در مقابل الگوی غذایی مدیترانه ای با خطر پایین سرطان پستان همراه بود. هیچ ارتباطی میان الگوی متعادل و سرطان پستان مشاهده نشد.
اگر چه اثر زیان آور الگوی غذایی غربی مشابه در تمام زیرگروه های تومور مشاهده شده بود، اثر محافظتی الگوی مدیترانه ای برای تومورهای triple-negative قوی تر بود. نتایج این مطالعه اثر زیان آور رژیم غربی در ارتباط با خطر سرطان پستان را تایید می کند و شواهد جدیدی در فواید رژیم غنی از میوه، سبزی، حبوبات، روغن ماهی و روغن های سبزیجات برای جلوگیری از همه ی زیرگروه های سرطان پستان و به ویژه تومور های triple-negative اضافه می کند.
rancoو همکاران افزایش ۲ برابری سرطان پستان را میان زنان آرژانتینی مشاهده کردند که مقادیر بالای الگو شامل گوشت قرمز سرخ شده، گوشت باربیکیو شده و گوشت های فر آیند شده مخصوصا میان زنان بعد از یائسگی مصرف می کردند. Destefani و همکاران الگویی به نام الگوی غربی را شناسایی کردند که با افزایش ۸۱ درصدی خطر سرطان پستان همراه بود.Murtaugh و همکاران همچنین افزایش ۳۲ درصدی در خطر سرطان پستان میان زنان آمریکایی مصرف کننده الگوی غربی گزارش کردند.
در مطالعه ی مورد شاهدی جمعیت آفریقایی الگوی Fatty توسط مصرف بالای گوشت قرمز، شیر، کره، گوشت خوک و روغن های سبزیجات مخلوط و مصرف کم روغن آفتاب گردان و چای یک ارتباط مثبت معنی داری با ایجاد سرطان پستان نشان دادند. ۲مطالعه الگوی مصرف غربی را در جمعیت آسیایی بررسی کردند و ارتباط مثبت گزارش کردند. فقط مطالعه ای که ارتباط معکوس معنی داری با مصرف الگوی غربی مشاهده کردند شامل ۴ کوهورت اروپایی بود. الگوهای غذایی غنی از میوه، سبزی، غلات کامل که منابع غنی از ترکیباتی مانند ایزوتیوسیانات ها، آنتی اکسیدان ها، فلاونوئیدها، فولات و فیتو استروژن هستند در ارتباط با کاهش خطر سرطان پستان مخصوصا سرطان پستان ER- هستند.
بسیاری از اجزاء رژیم گیاهی می تواند خطر سرطان پستان را کاهش بدهد. همچنین بسیاری از میوه و سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان هستند یا از فیتوکمیکال هایی تشکیل شدند باعث جلوگیری از ایجاد سلول های سرطانی می شوند.
در کوهورت آینده نگر زنان سوئیسی مصرف الگوی الکلی خطر سرطان پستان را افزایش داد.Terry و همکاران یافتند که الگوی الکلی خطر سرطان پستان را در افراد بالای ۵۰ سال ۲۷ درصد افزایش می دهد. اما در مطالعه کانادایی های فرانسوی ۴۱۴مورد و۴۲۹ کنترل هیچ ارتباطی با مصرف الکل مشخص نشد. به دلیل پیشنهادات قبلی در ارتباط با دریافت میوه ها و سبزیجات و کاهش خطر سرطان پستان ER- ، مطالعه به منظور تعیین غذاهای خاص که بتواند این رابطه را نشان بدهد انجام شد. ارتباط مثبتی میان دریافت توت آبی ، توت فرنگی و هلو/شلیل دیده شد. عصاره توت فرنگی و توت آبی، رشد سلول های سرطانی را کاهش میدهند، در موش ، عصاره ی توت فرنگی پیشرفت تومور را توسط افزایش آپوپتوزکاهش داد.
به علاوه در یک مطالعه نشان داده شده است که عصاره کو آرستین (quercetin) و کلروژنیک اسید استخراج شده از هلو تکثیر سلول سرطانی پستان وابسته به استروژن را کاهش میدهد. میوه ها و سبزیجات همچنین به دلیل داشتن آنتی اکسیدان میتواند خطر سرطان پستان را کاهش بدهد. درنتیجه این مطالعه خطر پایین تر تومورهای ER- با دریافت بالاتر توت ها و هلو مشاهده کرد اما در موردتوت آبی نیاز به تایید در جمعیت های دیگر وجود دارد(۹).
در مطالعه کوهورت VITAL در زنان بعد از یائسگی که توسط Anna K.Sczaniecka و همکاران انجام شد اسید های چرب اشباع تام باعث افزایش خطر سرطان پستان شد و ارتباط قوی برای اسید پالمتیک، مارگارین و استئاریک اسید مشاهده شد.
در میان PUFA ها ، دریافت ایکوزاپنتانوئیک اسید و دوکوزاهگزانوئیک اسید به طور معکوس مرتبط با خطر سرطان پستان بودند.اکثر مطالعات قبلی انجام شده در نشان دادن ارتباط میان چربی رژیمی و خطر سرطان پستان شکست خوردند و نتایج متناقض داشتند که میتواند به علت خطای اندازه گیری در FFQ باشد. دریافت پالمیتیک اسید( ۱۶:۰ SFA ) و استئاریک اسید( ۱۸:۰ SFA)، لینولئیک اسید، چربی ترانس ۱۸:۲ با افزایش خطر سرطان پستان همراه بودند. ارتباطی میان ماهی با دریافت W3 از رژیم غذایی و سرطان پستان در چندین مطالعه بررسی شد. به صورت کلی هیچ ارتباطی گزارش نشد فقط در سنگاپور و شانگهای که دریافت ماهی بالایی داشتند ارتباط معکوس با خطر سرطان پستان مشاهده شد. بنابراین ارتباط میان W3 بلند زنجیر و سرطان پستان را فقط در جمعیت هایی که دریافت بالای ماهی یا مکمل داشتند دیده شد.
در مطالعه ای که توسط رشید خانی و همکاران در ایران انجام شد دو الگوی غذایی غالب به نام های الگوی غذایی سالم و الگوی غذایی ناسالم شناسایی شد. الگوی غذایی سالم شامل انواع سبزی ها ، میوه ها، لبنیات کم چرب ،حبوبات، روغن مایع و زیتون، ادویه، ماهی، گوشت احشا، گوشت طیور و ماکیان، انواع ترشی، سویا و غلات کامل بود. الگوی غذایی ناسالم شامل نوشابه ها، قند و شکر، چای و قهوه، سیب زمینی سرخ شده و چیپس، نمک، شیرینی و دسر، روغن جامد و حیوانی، مغزها، آب میوه ی مصنوعی، غلات تصفیه شده، گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده بود. افزایش مصرف الگوی غذایی سالم شانس ابتلا به سرطان پستان را در گروه غیر یائسه ۷۸ درصد کاهش داد، در حالی که در گروه یائسه ارتباطی مشاهده نگردید.
خطر ابتلا به سرطان پستان در کل با افزایش مصرف الگوی غذایی سالم ۷۷ درصد کاهش و با افزایش الگوی غذایی ناسالم ۹٫۵۲ برابر افزایش یافت .
نقش محافظتی الگوی غذایی سالم: ترکیبات سرشار از آنتی اکسیدان، فلاونوئیدها، فولات و فیتواستروژن و فیبر موجود در مواد غذایی باشد که تاثیرات بیوشیمیایی و فیزیولوژی خاص خود را دارند ، همچنین اسید فولیک موجود در سبزیجات سبز که در فرآیند متیلاسیون DNA نقش دارد، مانع جهش ژنی سلول ها و به دنبال آن سرطان زایی خواهد شد.
ساز و کار اثر الگوی غذایی ناسالم : مواد غذایی با دانسیته انرژی بالا و ارزش غذایی پایین)با مقادیر بالای غلات تصفیه شده، شکر، چربی های اشباع و ترانس، مقادیر کم فیبر و آنتی اکسیدان های طبیعی( منجر به فعال شدن سیستم ایمنی و افزایش فاکتورهای التهابی میشوند.
همچنین این رابطه مستقیم ممکن است به دلیل وجود گروه های غذایی مانند گوشت های فرآوری شده باشد که منابع سرطان زایی مانند ترکیبات N -نیتروز، آمین های هتروسیکلیک و هیدروکربن های آروماتیک پلی سیکلیک هستند که تومورهای پستانی را در حیوانات افزایش می دهند.
فرآیند های نمک سود کردن، با استفاده از نیترات و نیتریت نقش بسزایی در سرطان زایی میتواند داشته باشد.
منابع:
۱) Albuquerque R, Baltar V, Marchioni D. Breast Cancer and dietary Patterns: a systematic review. Nutrition Reviews. 2013;72(1):1-17.
۲) Couto E, Sandin S, Lo¨ f M, Ursin G, Adami H-O, Weiderpass E. Mediterranean Dietary Pattern and Risk of Breast Cancer. plos. 2013;8(2):1-11.
۳) Castello A, Pollan M, Buijsse B, et al. Spanish Mediterranean diet and other dietary patterns and breast cancer risk: case–control EpiGEICAM study. British Journal of Cancer. 2014;111:1454-62.
۴) Albuquerque R, Baltar V, Marchioni D. Breast Cancer and dietary Patterns: a systematic review. Nutrition Reviews. 2013;72(1):1-17.
۵) Agurs-Collins T, Rosenberg L, Makambi K, R Palmer J, Adams-Campbell L. Dietary patterns and breast cancer risk in women participating in the Black Women’s Health Study. Am J Clin Nutr. 2009;90:621-8.
۶) B Link L, J Canchola A, Bernstein L, A Clarke C, O Stram D, Ursin G, et al. Dietary patterns and breast cancer risk in the California Teachers Study cohort. Am J Clin Nutr. 2013;98:1524-32.
۷) Albuquerque R, Baltar V, Marchioni D. Breast Cancer and dietary Patterns: a systematic review. Nutrition Reviews. 2013;72(1):1-17.
۸) Jordan I, Hebestreit A, Swai B, B. Krawinkel M. Dietary patterns and breast cancer risk among women in northern Tanzania: a case–control study. Eur J Nutr. 2013(52):905-15.
۹) T. Fung T, E. Chiuve S, C. Willett W, E. Hankinson S, B. Hu F, D. Holmes M. Intake of specific fruits and vegetables in relation to risk of estrogen receptor-negative breast cancer among postmenopausal women. National Institutes Of Health. 2013;138(3):925-30.
۱۰) Deschasaux Ml, Zelek L, Pouchieu C, al e. Prospective Association between Dietary Fiber Intake and Breast Cancer Risk. plos. 2013;8(11):1-5.
۱۱) K. Sczaniecka A, M. Brasky T, W. Lampe J, E. Patterson R, White E. Dietary intake of specific fatty acids and breast cancer risk among postmenopausal women in the VITAL cohort. National Institutes Of Health. 2012;64(8):1131-42.
(۱۲ کریمی ز, هوشیار راد آ, میرزایی ح, رشیدخانی ب. رابطه سرطان پستان با الگوهای غذایی در زنان. مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران. ۱۳۹۱ ; ۱۴ ( ۱ 🙂 ۵۳ – ۶۲٫
